नमस्कार. आज सादर करत असलेले गाणे हे १९५० सालच्या "बाबुल" या चित्रपटातले आहे. या चित्रपटाचे संगीत दिग्दर्शक होते नौशाद. नौशाद हे या चित्रपटाचे निर्माते देखील होते. नौशाद यांनी संगीतकार म्हणून स्वतंत्रपणे काम १९४० साली सुरु केले. त्यांना पहिले यश मिळाले ते १९४२ सालच्या "शारदा" या चित्रपटामुळे. या चित्रपटात त्यांनी सुरैय्या या गायक-अभिनेत्रीला गायनाची पहिली संधी दिली होती. १९४४ सालच्या "रतन" या चित्रपटातील संगीत तुफान गाजले आणि त्यामुळे नौशाद हे हिंदी चित्रपटसृष्टीतील आघाडीचे संगीतकार झाले. असं म्हणतात की "रतन" च्या यशानंतर नौशाद प्रत्येक चित्रपटासाठी त्या काळात रु. २५,०००/- इतके मानधन घेत असत! आणि ते देणारे निर्मातेही त्यांना मिळत असत इतकी त्यांच्या संगीताला मागणी होती! "अनमोल घडी" आणि "शाहजहाँ" (१९४६), "दर्द", "ऐलान" (१९४७), "अनोखी अदा", "मेला" (१९४८), "अंदाज", "दिल्लगी", "दुलारी" (१९४९) हे नौशाद यांचे गाजलेले चित्रपट.
नौशाद यांनी अनेक गायिकांबरोबर काम केले उदा. नूरजहाँ, अमीरबाई कर्नाटकी, जोहराबाई अंबालावाली, शमशाद बेगम, राजकुमारी, सुरैय्या, लता मंगेशकर, आशा भोसले, इ. पण पुरुष गायक मात्र संख्येने थोडे होते. मोहम्मद रफी हे त्यांचे सर्वात आवडते गायक होते. जवळपास १५० गाणी त्यांनी रफी यांच्याकडून गाऊन घेतली. मुकेश यांना नौशाद यांनी "मेला" (१९४८), "अनोखी अदा" (१९४८), "अंदाज" (१९४९) आणि "साथी" (१९६८) या चारच चित्रपटांसाठी घेतले. वास्तविक पाहता मुकेश यांची काही सर्वोत्कृष्ट गाणी ही नौशाद यांच्या संगीत दिग्दर्शनाखालीच आहेत. असे असताना देखील "अंदाज" नंतर नौशाद यांनी मुकेशना का घेतले नाही हे एक कोडेच आहे!
नौशाद आणि तलत महमूद ही जोडी मात्र फक्त आणि फक्त "बाबुल" (१९५०) या एकाच चित्रपटासाठी एकत्र आली. त्यांनी नंतर एकत्र काम केले नाही हे रसिकांचे दुर्दैव. "बाबुल" या चित्रपटात एकूण १३ गाणी आहेत. सर्व मिळून अंदाजे ४५ मिनिटांची गाणी आहेत. त्यातील तलतने २ सोलो आणि ४ गाणी इतरांबरोबर गायली आहेत. आणि सर्वच्या सर्व गाणी अतिशय लोकप्रिय आहेत.
अरे हो! नाही म्हणायला तलतने आणखीन एक गाणे नौशाद यांच्यासाठी १९६८ सालच्या "आदमी" चित्रपटात मोहम्मद रफी यांच्याबरोबर गायले होते. गाणे होते - "कैसी हसीन रात बहारों की आज है". चित्रपटात रफी साहेबांचा आवाज दिलीपकुमार यांच्यासाठी तर तलत यांचा आवाज मनोजकुमार यांच्यासाठी वापरला जाणार होता. पण कुठे काय बिनसले माहिती नाही, पण चित्रपटातील मनोजकुमार यांचे गाणे तलत यांच्याऐवजी महेंद्र कपूर यांनी गायले! आज YouTube वर दोन्ही versions बघायला/ऐकायला मिळतात. असो.
थोडेसे चित्रपटाविषयी:
दिलीपकुमार आणि नर्गिस ही त्या काळातील लोकप्रिय जोडी आणि नौशाद यांचे अप्रतिम संगीत. यामुळे हा चित्रपट व त्यातील गाणी तुफान लोकप्रिय झाली. १९५० साली या चित्रपटाने जवळपास एक कोटी पंचवीस लाख रुपयांचा गल्ला जमवला होता!
अशोक (दिलीप कुमार) एका श्रीमंत घरातला मुलगा असतो. तो पोस्टमास्तरची नोकरी करत असतो. पण नोकरी करत असतानासुद्धा फावल्या वेळात तो चित्र काढणे, कविता लिहिणे इ. शौक पुरे करत असतो. ज्या पोस्ट ऑफिसमध्ये तो नोकरी करत असतो तेथून निवृत्त झालेले पोस्टमास्तर यांची मुलगी बेला (नर्गिस) ही अतिशय गरीब, साधी मुलगी अशोकच्या प्रेमात पडते आणि त्याच्याशी लग्न करण्याचे स्वप्न बघायला लागते. तिचा लाघवी स्वभाव अशोकला आवडत असतो, पण त्याचे प्रेम उषा (मुनवर सुलताना) या एका जमीनदाराच्या मुलीवर बसते. उषाच्या वाढदिवसानिमित्त आयोजित केलेल्या समारंभात उषा आवाज खराब असल्याने गाऊ शकत नाही, त्यामुळे लोकं अशोकला गाण्याचा आग्रह करतात. आणि तो हे अप्रतिम गीत सादर करतो.
आजचे गाणे हे तलत महमूद यांनी गायलेले असून दिलीपकुमार यांनी पडद्यावर ते अतिशय ताकदीने सादर केले आहे. तलत-दिलीप ही गायक-अभिनेता जोडी आपल्याला अनेक गाण्यांतून दिसली आहे. ही सर्व गाणी अतिशय गाजलेली आहेत. काही गाण्यांची यादी खाली देत आहे, त्याकडे नजर टाकली तर लक्षात येईल.
१) ऐ दिल मुझे ऐसी जग़ह ले चल जहाँ कोई न हो - आरज़ू (१९५०) - मजरूह सुलतानपुरी - अनिल विश्वास
२) शाम-ए-ग़म की क़सम - फुटपाथ (१९५३) - अली सरदार जाफ़री आणि मजरूह सुलतानपुरी - खय्याम
३) हम दर्द के मारों का इतना सा फ़साना है - दाग (१९५२) - हसरत जयपुरी - शंकर जयकिशन
४) ऐ मेरे दिल कहीं और चल - दाग (१९५२) - हसरत जयपुरी - शंकर जयकिशन
५) ये हवा ये रात ये चाँदनी - संगदिल (१९५१) - राजेंद्र कृष्ण - सज्जाद हुसैन
६) मेरा जीवन साथी बिछड़ गया - बाबुल (१९५०) - शकील बदायुनी - नौशाद
आज जे गाणे सादर करत आहे त्या गाण्याची काही वैशिष्ट्ये:
१) तलतची प्रतिमा दुःखी, दर्दभरी गीते गाणारा अशी आहे/होती, त्याला छेद देणारे हे रोमँटिक पण जरासे उपरोधिक गाणे आहे.
२) जी तरुण मुले प्रेमात पडू इच्छितात किंवा पडली आहेत त्यांना सावध करणारे हे गाणे आहे. त्यांचा प्रियकर किंवा प्रेयसी कशी असू शकते याचे यथायोग्य वर्णन शकील बदायुनी यांनी या गीतात केले आहे.
३) या गाण्याची चाल इतकी अप्रतिम आहे की साथीला फक्त हार्मोनियम आणि तबला असूनही गाणे उठावदार झाले आहे.
४) तलतची कसदार, भावनाप्रधान गायकी आणि दिलीपकुमारचा अभिनय या दोन्हींचा सुरेख संगम या गाण्यात झाला आहे. तसा तो आपल्याल्या "ये हवा ये रात ये चाँदनी" या "संगदिल" चित्रपटातील गाण्यातही दिसतो. दोन्ही गाण्यात दिलीपकुमार ते गाणे उप-नायिकेला उद्देशून गातो न की नायिकेला. "बाबुल" मध्ये नर्गिस ऐवजी मुनवर सुलतानाला तर "संगदिल" मध्ये मधुबाला ऐवजी शम्मीला!
५) सुप्रसिद्ध गज़ल गायक मेहदी हसन यांनी त्यांच्या सुरुवातीच्या काळात एका मैफलीत हे गाणे गाऊन प्रेक्षकांकडून भरपूर वाहवा मिळवली होती - हा किस्सा माझे मित्र आणि फिल्म संगीताचे अभ्यासक अद्वैत धर्माधिकारी यांनी सांगितला आहे.
या सुमधुर गाण्याचा आनंद आपण जरूर घ्यावा व प्रतिक्रिया द्यावी ही विनंती. धन्यवाद.
Song #16: Husnawalon Ko Naa Dil Do Yeh Mitaa Dete Hain
Film: Babul (1950)
Director: S. U. Sunny
Cast: Dilip Kumar, Nargis, Munawar Sultana, Uma Devi (Tun Tun)
Lyrics: Shakeel Badayuni
Composer: Naushad
Singer: Talat Mahmood
Presenting today is a beautiful song from the 1950 film "Babul" produced and musically composed by Naushad. Naushad was the most sought after music composer in 1950. He started his career in 1940; however, it was 1942 film "Sharada" which gave him his first success. In this film, Naushad had given a break to Suraiyya who went on to become one of the most popular singer-actor later. And then came the superhit film "Ratan" in 1944. Naushad's songs became a hit and he became the household name. He was so popular that he began to demand Rs. 25,000/- for every film, this is way back in 1944! Surprisingly, he got the producers who had a complete faith in Naushad's abilities and were ready to pay him the amount he had demanded.
After the grand success of "Ratan", Naushad continued his finest run and gave us many more gems through the films like "Anmol Ghadi" and "Shahjehan" (1946), "Dard", "Ailaan" (1947), "Anokhi Ada", "Mela" (1948) and "Andaz", "Dulari", "Dillagi" (1949).
Naushad worked with almost all female singers of those times E.g. Noorjehan, Ameerbai Karnataki, Zoharabai Ambalawali, Shamshad Begum, Suraiyya, Rajkumari, Lata Mangeshkar and Asha Bhosale to name a few. Compared to female singers, the number of male singers with whom Naushad worked was less. His favorite male singer was the legendary Mohammad Rafi who sang approx. 150 songs under Naushad. While Mukesh had only 26 songs for Naushad in 4 films viz. "Mela" (1948), "Anokhi Ada" (1948), "Andaz" (1949) and "Saathi"(1968). In spite of singing some of his best songs for Naushad, one still cannot explain why Naushad did not use Mukesh any further.
Talat Mahmood had unfortunately sung for Naushad only in "Babul" (1950). This film had total 13 songs in it out of which Talat sang 2 wonderful solos and 4 duets. All 13 songs were extremely melodious and popular. Yet Naushad did not work with Talat again, and thus his fans were left disappointed.
My friend Advait Dharmadhikari updated me that Talat had also sung one more song for Naushad in the 1968 film "Aadmi" viz. "Kaisi Haseen Raat Baharon Ki Aaj Hai" along with Mohammad Rafi. However, Talat was replaced later by Mahendra Kapoor whose version with Rafi was used in the movie! Fortunately, both the versions are available on YouTube.
Brief about the film:
Thanks to the most popular on-screen pair of Dilip Kumar and Nargis along with extremely melodious music of Naushad, "Babul" was hugely successful, its gross collection was more than 1 crore in 1950!
Ashok (Dilip Kumar) hails from a wealthy family but works as a Post Master. He is fond of painting and writing poems which he manages thanks to his light work load at the Post Office. Bela (Nargis) who is the daughter of the retired Post Master of the same Post Office is a simple young girl. Bela falls in love with Ashok and starts dreaming about marrying him. However, Ashok falls for another wealthy young beautiful girl - Usha (Munawar Sultana) and both share their feelings with each other. Ashok is invited for Usha's Birthday celebration where he grudgingly agrees to sing a song, which is being presented here.
Today's song is sung by the legendary singer Talat Mahmood, and it has been picturized on Dilip Kumar. There are many beautiful songs that the duo of Talat and Dilip Kumar have given us. Some of them are:
1) Ai Dil Mujhe Aisi Jagah Le Chal - Arzoo (1950) - Majrooh Sultanpuri - Anil Biswas
2) Sham-E-Gham Ki Kasam - Footpath (1953) - Ali Sardar Jafri/Majrooh Sultanpuri - Khayyam
3) Hum Dard Ke Maaron Ka - Daag (1952) - Hasrat Jaipuri - Shankar Jaikishan
4) Ai Mere Dil Kahin Aur Chal - Daag (1952) - Hasrat Jaipuri - Shankar Jaikishan
1) Talat Mahmood was known for his sad songs, Ghazals. However, this particular song is totally different in its mood contrary to what Talat's genre was. It is not just romantic but has a tinge of sarcasm to it.
2) The song presents a word of caution for those who are yet to fall in love or have already fallen. It aptly describes the probable nature of their would-be.
3) The composition of the song is so brilliant that one hardly notices that there are no accompanying instruments other than Harmonium and Tabla.
4) The song is a perfect blend of outstanding singing prowess of Talat Mahmood and equally brilliant on-screen performance by the great Dilip Kumar. I remember a similar song by the two "Yeh Hawa Yeh Raat Ye Chandani" from Sangdil (1951) composed by Sajjad Hussain. In both these songs, he hero of the film Dilip Kumar sings the song addressing it to the lady in the assisting role and not the Heroine herself. E.g. in "Babul", he sings it for Munawar Sultana and not Nargis, while in "Sangdil", he sings it for Shammi instead of Madhubala.
5) Lastly, my dear friend and Hindi film songs expert - Advait Dharmadhikari - told me that the song being presented today was sung by the legendary Ghazal singer Mehdi Hasan in one of his first few public programs and it evoked a great response.
Please watch the song and enjoy its beauty, video is given just before the English write-up. Kindly share your comments. Thank you.
It's my pleasure to present my new blog on yet another stalwart music composer of the Hindi film industry viz. Shyam Sundar.
Please do read, watch the songs presented herein and share further if you like it. Thank you.
English version of the blog follows the Marathi version below.
All photos/images in this blog are courtesy YouTube.
११ फेब्रुवारी १९८२ ची ती संगीतमय संध्याकाळ हिंदी चित्रपटसृष्टी आणि रसिकांसाठी अजरामर ठरली. असं काय झालं होतं त्या संध्याकाळी? हिंदी चित्रपट "बोलका" होऊन बरोब्बर ५० वर्षे लोटली होती. त्यानिमित्त Cinema Vision India या श्री. सिद्धार्थ काक यांच्या कंपनीने Music Directors' Association यांच्या सहकार्याने मुंबईतील षण्मुखानंद सभागृहामध्ये "Mortal Men Immortal Melodies" नावाच्या संगीत रजनीचं आयोजन केलं होतं. या संगीत रजनीला आणखीन एक निमित्त होतं.
Noorjehan and Dilip Kumar
एकेकाळची हिंदी चित्रपटसृष्टीची सर्वश्रेष्ठ गायिका, मलिका-ए-तरन्नुम नूरजहाँ, मुंबईत जवळपास ३५ वर्षानंतर (म्हणजे १९४७ नंतर प्रथमच) आली होती. त्यामुळे तिचा चिरतरुण, गोड आवाज ऐकण्याची आणि तिला प्रत्यक्ष पाहण्याची इच्छा सर्व रसिकांना होती. सिद्धार्थ काक यांनी त्यावेळी हयात असलेल्या हिंदी चित्रपटसृष्टीतील काही नामवंत संगीतकार आणि गायकांना आमंत्रण दिले होते, त्याचबरोबर नव्या दमाचे गायकही होते. रंगमंचावर स्वतः दिलीपकुमार हजर होते त्यांची जिवलग मैत्रीण आणि एकेकाळच्या नायिकेचे स्वागत करायला. शबाना आझमी कार्यक्रमाचे सूत्रसंचालन करत होत्या. अनिल बिस्वास, नौशाद, हेमंत कुमार यांच्यासारखे प्रतिभावान संगीतकार समोर होते. १९४०-५० च्या दशकातील प्रख्यात गायक सुरेंद्र, G. M.दुर्राणी, राजकुमारी, मीना कपूर, जगजीत कौर, उषा मंगेशकर, तलत महमूद, महेंद्र कपूर, अशोक कुमार होते. आणि हो! प्रत्यक्ष नूरजहाँ तिच्या अत्यंत लाडक्या मैत्रिणीबरोबर म्हणजे लता मंगेशकर बरोबर हजर होती!!
१९३९ ते १९४८ जवळपास १० वर्षांचा काळ नूरजहाँ हिंदी चित्रपटसृष्टीची अनभिषिक्त गानसम्राज्ञी होती. ती पाकिस्तानात निघून गेल्यावर मात्र ते पद फक्त आणि फक्त लताचे होते. आणि आज नूरजहाँ परत आली होती आपल्या जादुई आवाजाची भुरळ रसिकांना घालायला. त्यामुळे लतापुढे स्वतःचे सामर्थ्य दाखवण्याचे, नूरजहाँ नंतर लताच का गानसम्राज्ञी बनली ते दाखवून देण्याचे एक प्रकारे मोठे आव्हानच होते. शिवाय लताला नूरजहाँच्या आधी गायचे होते, त्यामुळे काम एकूणच खूप अवघड होते.
पूर्ण विचारांती लताने गाण्यासाठी निवडले होते ते होते पं. शामसुंदर यांनी संगीतबद्ध केलेले "बाज़ार" या १९४९ सालच्या चित्रपटातील "साजन की गलियाँ छोड़ चले" हे अजरामर गीत! पहाड़ी रागात बांधलेलं पंजाबी ढंगातील हे गाणे लताने तिच्या उमेदवारीच्या काळात नूरजहाँच्या प्रभावाखाली असताना गायलेलं होतं, आणि त्या प्रभावातून बाहेर येऊन जवळपास ३ दशके लोटल्यानंतर आज ती तेच गाणे त्याच नूरजहाँसमोर गात होती! कल्पना करा, काय प्रसंग असेल!
लक्षात घेण्याची गोष्ट ही आहे की अशा भावपूर्ण पण आव्हानात्मक प्रसंगात लताने निवड केली ती श्यामसुंदर यांच्या गाण्याची. ही आहे शामसुंदर यांच्या प्रतिभेची जादू, एका महान गायिकेने एका महान संगीतकाराला दिलेली दाद.
लाहोरमध्ये जन्मलेल्या शामसुंदर यांना तरुणपणी मास्टर गुलाम हैदर यांचे संगीत अतिशय आवडायचे. ते स्वतः उत्तम व्हायोलिन वादक होते. उस्ताद झंडे खान यांच्या ऑर्केस्ट्रामध्ये शामसुंदर मुख्य व्हायोलिन वादक होते. नंतर ते काही काळ मास्टर गुलाम हैदर यांचे सहाय्यक होते. मास्टरजींच्या व्यग्रतेमुळे शामसुंदर यांना काही पंजाबी चित्रपटांना संगीत द्यायची संधी मिळाली. "सोहनी कुमारन" (१९३९), "लैला मजनू" आणि "जग्गा डाकू" (१९४०) आणि "गुल बलोच" (१९४२) या पंजाबी चित्रपटांना त्यांनी संगीत दिले व सर्व चित्रपटातील गाणी लोकप्रिय झाली.
१९३८ साली शामसुंदर सुप्रसिद्ध गायक कुंदनलाल सैगल यांच्याबरोबर लाहोरला एका संगीत कार्यक्रमासाठी गेले होते. त्या कार्यक्रमात वीज गेल्याने सैगल यांनी आपले गाणे थांबवले. संयोजकांनी एका तरुण मुलाला बोलावून माइकविना गाण्यास सांगितले. त्या तरुण मुलाने आपल्या आवाजाने श्रोत्यांवर अशी काही जादू केली की श्रोते शांत झाले. कार्यक्रम संपल्यावर सैगल साहेब व शामसुंदर दोघांनी त्या तरुण मुलाचे खूप कौतुक केले. त्याचे नाव होते मोहम्मद रफी! शामसुंदर मोहम्मद रफींच्या गाण्याने एवढे प्रभावित झाले होते की त्यांनी १९४२ साली आलेल्या "गुल बलोच" या पंजाबी चित्रपटात रफींना प्रथम गाण्याची संधी दिली.
शामसुंदर यांचा पहिला हिंदी चित्रपट होता १९४३ साली प्रदर्शित झालेला प्रभात फिल्म कंपनीचा "नई कहानी". त्यातील "नींद हमारी ख्वाब तुम्हारे" हे G. M. दुर्राणी यांनी गायलेले गीत प्रचंड गाजले होते. त्यानंतर १९४५ साली आलेल्या "गाँव की गोरी (Village Girl)" या चित्रपटात नूरजहाँ यांनी प्रथमच श्यामसुंदर यांच्याबरोबर काम केले. या चित्रपटात एकूण ११ गाणी होती, त्यातील ६ गाणी नूरजहाँ यांनी सोलो गायली होती! सर्व गाणी प्रचंड गाजली. विशेषतः नूरजहाँ यांचे "किस तरह भूलेगा दिल" आणि "बैठी हूँ तेरी याद का लेकर के सहारा" ही २ गाणी नूरजहाँ यांच्या कारकिर्दीतील सर्वोत्कृष्ट गाण्यांमधली समजली जातात. याच चित्रपटातील "अजी दिल हो काबू में तो" हे G. M. दुर्राणी यांच्याबरोबर मोहम्मद रफी यांनी गायलेले गाणे रफी साहेबांचे हिंदीतील पहिले गाणे समजले जाते.
श्यामसुंदर यांनी १९४६ सालच्या "देव कन्या" या चित्रपटात "पिया मिलन को जानेवाले संभल संभल कर चल" या गाण्यात अमीरबाई कर्नाटकी यांना यमन कल्याण, शिवरंजनी, बहार आणि आसावरी रागात बांधलेले एक सुंदर गीत दिले.
१९४८ सालातील "Actress" हा आणखी एक शामसुंदर यांच्या संगीताने गाजलेला चित्रपट. यातील मोहम्मद रफी यांनी गायलेले "हम अपने दिल का फसाना उन्हे सुना ना सके" आणि "ऐ दिल मेरी आहों में इतना तो असर आए" ही दोन गीते आजही रसिकांच्या लक्षात आहेत.
"भाई जान" (१९४५), "गाँव की गोरी (Village Girl)" (१९४५) आणि "Actress" (१९४८) या तीन चित्रपटांमुळे श्यामसुंदर यांना अफाट लोकप्रियता लाभली. पण त्यांचे सर्वोत्कृष्ट संगीत अजून येणे बाकी होते.
१९४९ हे वर्ष श्यामसुंदर यांच्या कारकिर्दीतील सोनेरी वर्ष म्हटले पाहिजे. या वर्षात त्यांनी "बाजार", "चार दिन" आणि "लाहोर" हे तीन चित्रपट संगीतबद्ध केले. या तिन्ही चित्रपटात मिळून श्यामसुंदर यांनी एकूण ३१ गाणी स्वरबद्ध केली. सर्वच्या सर्व गाणी जबरदस्त लोकप्रिय ठरली. "चार दिन" चित्रपटातील सुरैय्याने गायलेली "इक बेवफा की याद ने तडपाके मार डाला", "अंजामे मोहब्बत कुछ भी नहीं " ही दोन गीते तिची सर्वोत्कृष्ट गीते म्हणून ओळखली जातात. ३१ पैकी १३ गाणी एकट्या लताने गायली होती, त्यातील ७ गाणी सोलो होती. "बाजार" आणि "लाहोर" मधल्या लताच्या गाण्यांवर नूरजहाँचा प्रभाव दिसतो. उदा. "ऐ दिल उनको याद ना करना", "बसा लो अपनी निगाहों में" (बाजार), "टूटे हुए अरमानों की इक दुनिया बसाए" आणि "उस दिल की किस्मत क्या कहिए" मोहम्मद रफी आणि सुरैया यांनी प्रत्येकी ४ सोलो गाणी गायली होती. सर्वच गाणी अतिशय सुमधुर आहेत.
याच सुमारास शामसुंदर यांचे दारूचे व्यसन वाढले. या कारणास्तव लता मंगेशकर त्यांच्याकडे १-२ वर्ष गायल्या नव्हत्या. त्यामुळे १९५१ मध्ये प्रदर्शित झालेल्या "ढोलक" आणि "काले बादल" या दोन चित्रपटात श्यामसुंदर यांनी सुलोचना कदम (चव्हाण) आणि पुष्पा हंस या नवीन गायिकांना संधी दिली आणि त्यांनी त्या संधीचे सोने केले. यातील एकूण १८ गाण्यांपैकी तब्बल ९ गाणी सुलोचनाबाईंनी गायली होती, त्यातील ७ सोलो! सुलोचनाबाईंच्या कारकिर्दीतील "ढोलक" हा चित्रपट मानाचा तुरा समजला जातो. "ढोलक" हा चित्रपट पंजाबी शैलीतील संगीताचा एक उत्कृष्ट नमूना समजला जातो.
त्यानंतर १९५३ साली आलेला "अलिफ़-लैला" हा चित्रपट श्यामसुंदर यांचा शेवटचा चित्रपट ठरला. यातील "बहार आयी खिली कलियाँ" हे लताचे सोलो गाणी आणि "क्या रात सुहानी है" हे रफी साहेबांबरोबरचे द्वंद्वगीत खूप गाजले. याच चित्रपटातील "मेरे नगमों में उन मस्ताना" हे तलत महमूद यांनी गायलेले गीत त्यांच्या उत्कृष्ट गाण्यांपैकी एक ठरावे.
"अलिफ़-लैला" मधील गाणी रेकॉर्ड होत असतानाच शामसुंदर यांचे दुःखद निधन झाले. दारूच्या व्यसनामुळे आणखीन एका गुणवान कलावंताचा दुर्दैवी आणि अकाली अंत झाला. असं म्हणतात की त्यांच्या मृत्यूनंतर "आलिफ-लैला" चित्रपटातील उर्वरित गाणी त्यांचा अतिशय जवळचा मित्र संगीतकार मदन मोहन यांनी पूर्ण केली. पण ती गाणी कोणती हे कळायला मार्ग नाही. असो.
आपल्या अवघ्या १४ वर्षांच्या संगीतकार म्हणून कारकिर्दीत शामसुंदर यांनी एकूण ४ पंजाबी आणि १७ हिंदी चित्रपटांना संगीत दिले. १७ हिंदी चित्रपटात एकूण १४७ गाण्यांना संगीत दिले. १९४९, १९५० आणि १९५१ या ३ वर्षात शामसुंदर यांनी ७८ गाण्यांना संगीत दिले, म्हणजे ५३% गाणी अवघ्या ३ वर्षात! १४७ पैकी १०६ गाणी (७२%) ही शमशाद बेगम, मोहम्मद रफी, लता मंगेशकर, सुरैय्या, नूरजहाँ आणि सुलोचना कदम या गायक-गायिकांनी गायली आहेत. "गाँव की गोरी (Village Girl)", "लाहोर", "बाजार", "ढोलक" यांसारख्या चित्रपटातील गाण्यांमुळे ते आपल्या कायम स्मरणात राहतील.
आज शामसुंदर यांची ४ सर्वोत्कृष्ट गीते खाली सादर करत आहे. या गीतांशिवाय शामसुंदर यांच्या कारकिर्दीचे विश्लेषण अपूर्ण राहील. सर्व गाणी MUST WATCH
१) बैठी हूँ तेरी याद का लेकरके सहारा - गाँव की गोरी (Village Girl) (१९४५) - गायिका नूरजहाँ - गीतकार वली साहेब
या चित्रपटात नूरजहाँ प्रमुख भूमिकेत होती. तिचा नायक होता प्रेम अदिब. या गाण्यात व्हायोलिन चे अप्रतिम वादन आहे. त्याच्या तोडीस तोड नूरजहाँने गायले आहे. तिने घेतलेल्या हरकती/मुरकती लाजवाब आहेत. हे गाणे वेगवान आहे आणि योग्य तालवाद्यांमुळे त्या वेगात एक सातत्य आहे. "अख्सर मेरी आँखों ने तुझे नींद में, हाए तुझे नींद में ढूँढा" यातील "नींद" आणि "हाए" या दोन शब्दांच्या फेकीतून नूरजहाँने दर्द किती प्रभावीपणे पोचवलाय! संपूर्ण गाणे तिने एका जागी बसून गायलंय, शिवाय कपडेही पूर्ण साधे आहेत. त्यामुळे प्रेक्षकांचे लक्ष गाण्यावर केंद्रित होते. नूरजहाँचा दर्दभरा, काळीज कापत जाणारा आवाज आपल्याला ओढून घेतो.
२) हम अपने दिल का फसाना उन्हे सुना ना सके - Actress (१९४८) - गायक मोहम्मद रफी - गीतकार नक्शाब
रफी साहेबांनी गायलेलं एक उत्कृष्ट गीत. शामसुंदर यांच्या संगीताचे वैशिष्ट्य म्हणजे गाण्यातील पार्श्वसंगीत कधीही गायक/गायिकेच्या आवाजावर मात करत नाही, उलट ते पूरक ठरतं. हे गीत पडद्यावर प्रेम अदिब यांच्यावर चित्रित झालं आहे.
लताची सर्वोत्कृष्ट २० गाण्यांची यादी या गाण्याशिवाय अपूर्ण ठरेल. लेखाच्या सुरुवातीला उल्लेख केलेले हेच ते प्रसिद्ध गाणे. निगार सुल्तानावर चित्रित झालेलं. यात व्हायोलिन, बासरी आणि तबला ऐकू येतो. तबल्याचा ठेका आणि गायनाची लय यांचा सुरेख संगम झाला आहे. लताच्या छोट्या छोट्या हरकती, शब्दफेक वाखाणण्याजोगी. हे गाणं नक्की बघा.
४) बहारें फिर भी आएंगी मगर - लाहौर (१९४९) - गायिका लता मंगेशकर - गीतकार राजेंद्र कृष्ण
ज्या गाण्याशिवाय शामसुंदरची कहाणी पूर्ण होत नाही असं हे आणखी एक गाणं. कुठल्याही ठेक्याशिवाय "नज़र से दूर जानेवाले दिल से दूर ना करना" या शब्दांनीच आपल्या काळजाचा ठाव घेत हे गाणे सुरु होते. "बहारें फिर भी आएंगी" या ओळीपासून ठेका सुरु होतो. यासाठी बहुदा मटक्याचा वापर केला असावा. लताचा तरुण, आर्ततापूर्ण आवाज त्या नायिकेची व्यथा आपल्यापर्यंत काही सेकंदात पोचवतो. अप्रतिम संगीत रचना आणि तितकेच ताकदवान, भावपूर्ण गायन. वाहवा! असे शब्द आपल्या तोंडून नकळत बाहेर पडतात.
शामसुंदर यांच्या कलाप्रतिभेस सलाम. तुम्हाला हा ब्लॉग कसा वाटला ते जरूर कळवा. धन्यवाद.
The musical evening of 11th February 1982 proved to be an immemorable one for the Hindi film industry and its fans. What was so special about it? Well, Hindi film industry had completed 50 years since the first movie "Alam Ara" was released which had the sound on the screen for the first time. To celebrate this milestone, Cinema Vision India (owned by famous narrator Siddharth Kak) along with Music Directors Association had organized a special programme at Shanmukhanand Hall in the then Bombay viz. "Mortal Men Immortal Melodies". The program also had another reason to be organized.
Noorjehan and Dilip Kumar
The erstwhile Queen of the Hindi film industry Malika-E-Tarannum Noorjehan was visiting Bombay for the first time after the partition. Hence fans were more than eager to see her and listen to her evergreen melodious voice. The organizers had invited many stars of the Hindi cinema. The Tragedy King Dilip Kumar was present on stage to welcome his close friend Noorjehan. Shabana Azmi was compering the entire show. The legendary music composers, the doyens of the Hindi film music such as Anil Biswas, Naushad, Hemant Kumar were present. Many singers from the 1940s, 50s and 60s such as G. M. Durrani, Surendra, Rajkumari, Meena Kapur, Jagjit Kaur, Usha Mangeshkar, Talat Mahmood Mahendra Kapoor and Ashok Kumar were also gracing the occasion. To top it all, Lata Mangeshkar herself was waiting to greet and meet her close friend Noorjehan after about 35 years.
Noorjehan ruled the Hindi film industry between 1939 and 1948 through her melodious songs. After she left India to settle down in Pakistan, Lata undoubtedly was the Queen. But, today the Malika-E-Tarannum was back to enthrall the audience with her sweet voice. And thus posed the challenge in front of Lata to prove why she ruled after Noorjehan. Lata was scheduled to sing before Noorjehan, hence it was more challenging.
And which song did Lata choose to prove her mettle? It was none other than "Sajan Ki Galiyan Chhod Chale" from the 1949 film "Bazar" composed by the one and only Shyam Sundar! Composed in Raag Pahadi and in Punjabi style, Lata had recorded this song in 1948/49 while being under the influence of Noorjehan. And today, after almost 3 decades, she was going to sing the same song, now in her own style, in front of her idol - Noorjehan! What a moment it must have been.
This was the perfect appreciation for the musical genius of Shyam Sundar by the equally genius the great Lata Mangeshkar!
Shyam Sundar was born in Lahore and since his childhood was fan of Master Ghulam Haider's compositions. Shyam Sundar was a good Violin player and used to be the lead performer in the orchestra run by Ustad Jhande Khan. He assisted Master Ghulam Haider for a while. He got an opportunity to compose for few Punjabi films since Master ji was extremely occupied with his work. He composed music for 4 Punjabi films viz. "Sohni Kumaran" (1939), "Laila Majnu" and "Jagga Daku" (1940) and "Gul Baloch" (1942). Songs from all the 4 films became popular.
In 1938, Shyam Sundar accompanied the legendary singer from those times Kundan Lal Saigal to Lahore for a concert. Due to the power failure, Saigal saab had to stop his performance. The organizers called in a young boy from the audience to engage the audience till the power is back. The young boy played magic on the audience with his vibrant voice. Both Saigal saab and Shyam Sundar praised the young boy. He was none other than Mohammad Rafi who himself became a legend in the later years! Shyam Sundar was so impressed with Rafi's voice that he gave him his first break in the films in the film "Gul Baloch" (1942).
Shyam Sundar's first Hindi film was "Nai Kahani" (1943) produced by Prabhat Film Company. G. M. Durrani sang "Neend Hamari Khwab Tumhare" which became an instant hit.
1945 saw Noorjehan singing for the first time for Shyam Sundar in "Gaaon Ki Gori (Village Girl)". The film had total 11 songs out of which Noorjehan had sung 6 solos. All were extremely popular. In particular, the two songs viz. "Baithi Hoon Teri Yaad Ka" and "Kis Tarah Bhoolega Dil" are considered to be Noorjehan's best songs till date. One of these songs is being presented later in this blog. The film also had "Aji Dil Ho Kaboo Mein" - a duet by G. M. Durrani and Mohammad Rafi. This is supposed to be Rafi's first Hindi song.
Shyam Sundar composed another wonderful song in "Dev Kanya" (1946) viz. "Piya Milan Ko Jaanewale Sambhal Sambhal Kar Chal" sung by Amirbai Karnataki. This song was based on multiple Ragas such as Yaman Kalyan, Shivranjani, Bahar and Asawari.
1948 saw yet another musical hit "Actress" by Shyam Sundar. Mohammad Rafi's two of the memorable songs "Hum Apne Dil Ka Fasana Unhe Suna Na Sake" and "Ai Dil Meri Aahon Mein Itna To Asar Aaye" are remembered till date.
Shyam Sundar's popularity touched the sky high with 3 hit movies viz. "Bhai Jaan" (1945), "Gaaon Ki Gori (Village Girl)" (1945) and "Actress" (1948). He was the most sought after music composer in those days. Sadly, he could not digest the success and got into the habit of drinking liquor.
1949 is supposed to the Golden year in Shyam Sundar's career. He delivered 3 movies "Bazar", "Char Din" and "Lahore" this year. There were 31 songs composed for these 3 movies. All the songs achieved greater success and popularity. "Anjamein Mohabbat Kuchh Bhi Nahin" and "Ik Bewafa Ki Yaad Ne Tadapake Maar Dala" from "Char Din" are 2 of the best songs of Suraiyya. Out of 31 songs, Lata contributed to 13, 7 of which were Solo songs. Lata, in those days, had influence of Noorjehan. It is evident when you hear her songs from "Bazar" and "Lahore". Mohammad Rafi and Suraiyya had sung 4 solos each.
Due to Shyam Sundar's continued addiction towards drinking, Lata had refused to sing for him. Therefore, for 2 movies released in 1951 viz. "Dholak" and "Kaale Badal", he had roped in new singers in the form of Sulochana Kadam (mostly known as Sulochana Chavan) and Pushpa Hans. "Dholak" turned out to be the biggest hit in Sulochana Kadam's career. She sang 9 out of 18 songs composed for both the movies, out of which 7 solos. And all were wonderfully melodious songs.
"Alif Laila" released in 1953 proved to be the last movie for Shyam Sundar. "Bahar Aayi Khili Kaliyan" by Lata and "Kya Raat Suhani Hai" by Lata and Rafi were popular gems. The song "Mere Nagmon Mein Un Mastana" by Talat Mehmood is considered to be one of his best songs.
Shyam Sundar died a tragic death during the making of "Alif Laila". His close friend and equally talented composer Madan Mohan completed rest of the songs. However, it is not known till date which songs were composed by whom.
In a career spanning 14 years from 1939 to 1953, Shyam Sundar gave music to 4 Punjabi and 17 Hindi films. He composed approx. 147 songs in 17 Hindi films. In 3 years i.e. from 1949 to 1951, he composed 78 songs, that is around 53% of his total songs! 106 out of 147 (72%) songs were contributed by just 6 singers - Shamshad Begum, Noorjehan, Lata Mangeshkar, Mohammad Rafi, Suraiyya and Sulochana Kadam.
We will always remember Shyam Sundar through his beautiful compositions from the films "Gaaon Ki Gori (Village Girl)", "Lahore", "Bazar" and "Dholak".
Presenting below are 4 of Shyam Sundar's best compositions. All songs are MUST WATCH.
1) Baithi Hoon Teri Yaad Ka Lekar Ke Sahara - Gaaon Ki Gori (Village Girl) (1945) - Noorjehan - Lyricist Wali Sahab
Noorjehan played the female lead role in this film. The male lead role was played by Prem Adeeb. The composition has Violin as a major instrument. Noorjehan's Gaayaki is difficult to explain in words. The song has a certain pace and accompanying instruments only add to its beauty. Listen to the Noorjehan's voice throw on the words "Neend" and "Haaye" in "Akhsar Meri Aankhon Ne Tuze Neend Mein, Haaye Tuze Neend Mein Dhoondha" line. Noorjehan's young, sharp voice projects the character's agony so effectively! Enjoy the song.
2) Hum Apne Dil Ka Fasana Unhe Suna Na Sake - Actress (1948) - Mohammad Rafi - Lyricist Naqshab
One of the best Rafi songs ever. Shyam Sundar's arrangement of accompanying instruments never overpower the singer's voice or the lyrics itself.
3) Sajan Ki Galiyan Chhod Chale - Bazar (1949) - Lata Mangeshkar - Lyricist Qamar Jalalabadi
List of Lata's Top 20 songs would be incomplete without this song. Picturized on Nigar Sultana, this song has Violin, Flute and Tabla throughout. The singing is synchronized with the Tabla's Theka. Lata's Harkati/Murkati are worth listening.
One cannot talk about Shyam Sundar's career without mentioning this particular song. One can easily say that this song is the signature song of Shyam Sundar. The start without accompaniment itself captures audiences' attention. Just out of the world composition and equally outstanding Gayaki by Lata. Hats off to both for giving us this gem of a song!
Hope you would have liked the blog. Would welcome your comment. Thank you.
Very happy to share the next song in the अनमोल रतन series. Hope you will like it.
The English version of the blog will follow the Marathi version below.
Song #15: दिल की उमंगे हैं जवाँ (Dil Ki Umange Hain Jawan)
Film: Munimji (1955)
Director: Subodh Mukherjee
Cast: Dev Anand, Nalini Jaywant, Pran, Nirupa Roy & Ameeta
Lyrics: Sahir Ludhiyanvi
Composer: S. D. Burman
Singer: Hemant Kumar, Geeta Dutt and Pran
चित्रसृष्टी हे असे कार्यक्षेत्र आहे जिथे लोकं आपल्या प्रतिमेला अतिशय जपतात. असे करताना बऱ्याचदा कलाकार एका विशिष्ट प्रतिमेतच अडकून राहतात. पण काही कलाकार आपल्या कलेचे विविध पैलू यशस्वीपणे हाताळतात. त्यामध्ये त्यांच्या धाडसाचा आणि चांगल्या नशिबाचाही भाग असतो; पण Rewards come for those who are not afraid of taking risksहे चित्रपटक्षेत्राच्या बाबतीतही खरे आहे. आज ज्या अभिनेत्याचे गाणे सादर करणार आहे त्याची ओळख आपल्याला हिंदी चित्रपटांचा सर्वश्रेष्ठ खलनायक आणि पुढे सर्वोत्कृष्ट चरित्रनायक म्हणून आहे. त्यांचे नाव आहे प्राण किशनचंद उर्फ प्राण.
तुम्हाला कदाचित माहिती नसेल; पण प्राण यांनी त्यांच्या चित्रपटसृष्टीतील कारकि‍र्दीची सुरुवात १९४० साली आलेल्या पंजाबी चित्रपट "यमला जट" मधून केली. त्यांचा पहिला हिंदी चित्रपट होता १९४२ सालचा "खानदान" ज्यात त्यांनी मुख्य नायकाची भूमिका केली होती, आणि त्यांची नायिका होती जेमतेम १५ वर्षांची नूरजहाँ! १९४० ते १९४७ पर्यंत प्राण यांनी नायकाच्या भूमिका केल्या!! त्यांचा खलनायक म्हणून पहिला चित्रपट होता १९४८ सालचा "ज़िद्दी". देव आनंद आणि कामिनी कौशल त्या चित्रपटाचे नायक-नायिका होते. त्यानंतर प्राण यांनी खलनायक म्हणून स्वतःचे असे एक स्वतंत्र स्थान निर्माण केले.
प्राण हे असे एकमेव अभिनेते असतील कदाचित ज्यांनी पडद्यावर नायक, खलनायक आणि चरित्रनायक अशा तीनही भूमिका नुसत्या रंगवल्याच नाहीत तर प्रत्येक भूमिकेत गाणेही म्हटले आहे! उदा.:
१) नायक प्राण:
"उड जा उड जा पंछी" - चित्रपट "खानदान" (१९४२) - संगीतकार मा. ग़ुलाम हैदर - गायक नूरजहाँ आणि मा. ग़ुलाम हैदर
ही कहाणी आहे एका गर्भश्रीमंत मुलीची - रूपा (नलिनी जयवंत). परदेशातून आपल्या भावासोबत परत आलेल्या रूपाचे लग्न तिचे वडील कॅप्टन सुरेश रतनबरोबर (प्राण) ठरवतात. रतन हा कॅप्टन सुरेश यांच्या प्रिय मित्राचा मुलगा असतो. कॅप्टन सुरेश यांच्या घरात मालती (निरुपा रॉय) कामाला असते, तिचा मुलगा अमर (देव आनंद) हा कॅप्टन साहेबांकडे वेषांतर करून मुनीमजी म्हणून काम करत असतो. त्या दरम्यान गावात "काळा घोडा" नावाचा दरोडेखोर येणार असल्याची खबर येते. त्याचा बंदोबस्त करायला कॅप्टन सुरेश पोलिसांना बोलवतात. एक दिवस अपघाताने रूपाची भेट राज (देव आनंद) या तरुण, देखण्या नौजवानाशी होते. सुरुवातीला दोघात खटके उडाले तरी अखेरीस एक दिवस दोघे एकमेकांच्या प्रेमात पडतात. पण रुपाला माहिती नसते की राज हाच अमर म्हणजेच मुनीमजी आहे. दोघेही एकदा जंगलात फिरायला गेले असताना तिथे रतन येतो आणि हे मजेशीर गाणे सुरु होते. पुढे काय होते? रुपाला मुनीमजीचे खरे रूप कळते का? रतनचे रूपाशी लग्न होते का? "काळा घोडा" नेमका कोण असतो? या सर्व प्रश्नाची उत्तरे शोधण्यासाठी पूर्ण चित्रपटच पहा.
"मुनीमजी" मधील सर्वच्या सर्व ९ गाणी सचिनदेव बर्मन यांच्या बहारदार संगीताने नटलेली आहेत. साहिर लुधियानवी आणि शैलेंद्र या दोघांच्या प्रतिभावान लेखणीतून ही सर्व गीते उतरली आहेत. किशोरकुमारच्या वाट्याला त्यातील अवघे एक गाणे "जीवन के सफर में राही" आले आहे, पण हे गाणे त्याने अजरामर करून ठेवलंय. लताची ५ सोलो गाणीही उत्कृष्ट आहेत. हेमंतकुमार व गीता दत्त यांनी प्रत्येकी २ गाणी गायली आहेत. यातील "शिवजी बिहाने चले पालकी सजायके" हे हेमंतकुमार यांनी गायलेले गाणे मला खूप आवडते. एक वेगळेच हेमंतकुमार ऐकायला मिळतात. या गाण्याबद्दल नंतर कधीतरी सविस्तर लिहीन.
आज जे गाणे सादर करत आहे त्या गाण्याची काही वैशिष्ट्ये:
१) देव आनंद आणि हेमंत कुमार या जोडीच्या अनेक सुंदर रोमँटिक गाण्यांपैकी हे एक. आश्चर्य म्हणजे सचिनदेव बर्मन यांनी देव आनंदकरता वेगवेगळ्या चित्रपटात मोहम्मद रफी ("गाईड", "तेरे घर के सामने"), किशोर कुमार ("फंटूश", "तीन देवियाँ"), तलत महमूद ("टॅक्सी ड्राईवर") आणि हेमंत कुमार ("सोलवा साल", "जाल") यांचा आवाज दिला आहे आणि तरीही सर्व आवाज देव आनंदला शोभतात व गाणीही अतिशय लोकप्रिय आहेत.
२) गीता दत्त यांचा या गाण्यातील आवाज ऐकला तर आशा भोसलेच गाताहेत की काय असा भास होईल. आशाजींच्या सुरवातीच्या काळात त्यांच्यावर लताजी आणि गीताजींचा प्रभाव होता हे आपल्याला माहिती आहेच. गीता दत्त यांनी त्यांच्या आवाजातून नायिकेचा आणि प्रसंगातील अवखळपणा पूर्णपणे दाखवला आहे.
३) प्राण यांचे गाणे (?) खुद्द प्राण यांनीच गायले असावे असा अंदाज आहे, कारण इंटरनेट वर व इतर स्रोतांमध्येसुद्धा कुठेही गाण्यातील तिसरा आवाज कोणाचा याबद्दल काहीही उल्लेख नाही.
४) गाण्याच्या प्रसंगामध्ये प्राण यांना आवडत नसताना जबरदस्तीने गायला आणि हसायला लावले आहे, त्यामुळे त्यांची होणारी कसरत, आपल्याला गाता येत नाही याची लाज आणि तरीही गायला लागणार ही असहाय्यता प्राण यांनी खुमासदार पद्धतीने अभिनित केली आहे. सुरुवातीच्या दोन मिनिटांमध्ये प्राण यांचा कसनुसं हसण्याचा लाजवाब अभिनय बघून आपल्यालाही हसू आवरत नाही.
या सुमधुर गाण्याचा आनंद आपण जरूर घ्यावा व प्रतिक्रिया कळवावी ही विनंती. धन्यवाद.
The film industry is a very strange place to be in, they say. With one hit film, an actor can rise to the heavens while with one flop, he/she can come down very fast. Thus, many a time, we have seen actors being extremely conscious of their images in front of the public. They would like to stick to the roles that have given them success in the past and do not experiment with roles to avoid risk of being a flop. However, there are actors who dare to take risks and thereby garner the rewards that come along with it. One such actor is Pran Kishanchand or just Pran as we all dearly know him. We know Pran to be the greatest villain of the Hindi films and also one of the greatest character actors.
However, what we don't know is that once upon a time (from 1940 to 1947), Pran had played lead roles in Hindi and Punjabi films! His debut film was a Pujabi film viz. "Yamla Jat" (1940). Pran's first Hindi film was "Khandan" (1942) in which he played the lead role. And guess what, his heroin was none other than the legendary singer actor Noorjehan, who was only 15 then! Pran's career as a Hero lasted from 1940 to 1947, after which he switched over to Villain roles and made a name for himself. His first Hindi film in a Villain role was "Ziddi" (1948) in which Dev Anand and Kamini Kaushal were male and female leads respectively.
Pran would be the only actor who has not only played different roles in films like Hero, Villain and Character Actor, but also sung songs on the screen! Let's look at some of these songs:
Pran as a Hero:
"Ud Jaa Ud Jaa Panchhi" - Khandan (1942) - Composer Master Ghulam Haider - Singers Noorjehan and Master Ghulam Haider
The story is about a born rich girl - Roopa (Nalini Jaywant) who has returned from foreign with her brother Shekhar. Her father Captain Suresh wants her to get married to Ratan (Pran) who is the son of Captain Suresh's close friend. Malati (Nirupa Roy) works as a house maid at Captain Suresh's house. Her son Amar (Dev Anand) works for Captain Suresh under the guise of a Munimji (Accountant). One day, Captain Suresh comes to know about the dacoit "Kala Ghoda" (Black Horse) coming to loot the village. He calls police. Meanwhile, Roopa happens to meet a young, energetic, handsome boy Raj (Dev Anand) and over a period of time both fall in love with each other. However, what Roopa does not know is that her fiancée Raj is actually Amar (or Munimji). Raj and Roopa go for a jungle ride, where this funny yet beautiful song begins. What happens next in the film? Well, do watch the film "Munimji" which is available on YouTube.
"Munimji" had 9 songs composed by the legendary composer Sachin Dev Burman and penned by the great Sahir Ludhiyanvi and Shailendra. Out of the 9 songs, Lata sang 5 wonderfully melodious solos while Geeta Dutt had 1 solo and 1 duet with Hemant Kumar. Hemant Kumar had 1 solo song "Shivji Bihane Chale Palki Sajayke". We hear a totally different Hemant Kumar in this genre, it is one of my favorite songs on which I will write in detail later. The most popular song of the movie was "Jeevan Ke Safar Mein Rahi" which was sung by the great Kishore Kumar. After hearing this song, you can be sure that no one else other than Kishore da would have made complete justice to the song. It's so mesmerising - everything, the composition, the singing, the shoot and the acting by Dev Anand and Nalini Jaywant - a MUST WATCH.
1. It's one of the great romantic songs from the pair of Dev Anand and Hemant Kumar. To our surprise, it was only S. D. Burman who dared to cast different singers for Dev Anand. E.g.
Kishore Kumar in "Munimji", "Funtoosh", etc.
Hemant Kumar in "Solva Saal", "Jaal", etc.
Mohammad Rafi in "Guide", "Kaala Bazar", "Tere Ghar Ke Saamane", etc. and
Talat Mehmood in "Taxi Driver"
2) If you hear Geeta Dutt's voice in this song, you will feel as if Asha Bhosale is singing. We all know that Asha ji, at the start of career in Hindi films as a singer, was influenced by Lata ji and Geeta ji. Geeta Dutt through her melodious and expressive singing has perfectly echoed the naughty side of the heroin.
3) The third singer - who attempts to sing - is perhaps Pran himself; however not sure since there is no information available on the internet about it.
4) Just observe Pran's acting in this song particularly the first two minutes - simply marvelous. He is asked to sing and dance - which are not his forte - however due to his love for the lady, he attempts both reluctantly. All the helpless emotions are demoed so aptly by Pran, hats off to him. You cannot stop yourself from laughing at him.
Enjoy the song (video just above this English version). Hope you will like it. Appreciate if you can leave a comment and spread the word. Thank you.
